W dniu 22 czerwca o godzinie 17, na dziedzińcu Zamku w Pasłęku, przed wejściem do biblioteki Publicznej w Pasłęku, miał miejsce wernisaż wystawy „Preussisch Holland / Пройсишес-Холлянд / Pasłęk i okolice w roku 1945 w dokumentacji wojsk radzieckich".
Zgromadzeni goście zapoznali się, w ramach wstępu autorskiego do wystawy, z ideą ekspozycji, rodzajami materiałów na niej prezentowanymi. Wręczone zostały również specjalne podziękowania dla osób, które wsparły autora w korekcji tłumaczeń i w samych tłumaczeniach, podziękowano również przedstawicielom Nadleśnictw Młynary i Orneta oraz przedstawicielowi dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Olsztynie za wsparcie finansowe, które pozwoliło na dokonanie na początku roku nowoczesnej gabloty ekspozycyjnej. Podziękowano również firmie MD Okna za wsparcie przy drobnym remoncie Izby Historycznej.
Wystawa, prezentowana w Bibliotece Publicznej w Pasłęku, jest czynna w dniach otwarcia biblioteki do końca października tego roku. Po tym czasie będzie prezentowana w kilku innych miejscowościach regionu. A wszystkich Pasłęczan, i nie tylko, zapraszamy w ramach Wakacji z Biblioteką w dniu 26 czerwca, w sobotę, specjalnie z okazji otwarcia wystawy, na jej zwiedzanie w godzinach 9 – 13. W tym dniu czynna będzie Izba Historyczna pasłęckiej Biblioteki.
Pasłęcka ekspozycja opracowana została dzięki wykorzystaniu archiwalnych materiałów z czasu II wojny światowej, a konkretnie radzieckiej dokumentacji wojskowej z okresu walk w okolicach Pasłęka pod koniec stycznia i na początku lutego 1945 r. Prace nad wystawą trwały prawie dwa lata. Ideą przewodnią wystawy jest ukazanie i zapoznanie odbiorców z tego typu źródłami, jakimi jest dokumentacji powstająca w trakcie walk lub tuż po nich.
Dokumenty, na których bazowano podczas przygotowywania ekspozycji są to zarówno raporty oddziałów uczestniczących w walkach, zbiorcze opracowania szczebla korpusu czy armii, mapy sztabowe i nie tylko. Znakomitym uzupełnieniem tego typu źródeł jest również dokumentacja nagrodowa żołnierzy radzieckich, dzięki której można poznawać więcej szczegółów ówczesnych wydarzeń. Oczywiście, do tego typu źródeł trzeba podchodzić z odpowiednią dozą krytycyzmu naukowego i trzeba mieć na uwadze przejaskrawianie części wydarzeń, wyolbrzymianie niektórych zasług czy zawyżanie danych liczbowych.
Terytorialnie wystawa ogranicza się do terenów dawnego, przedwojennego powiatu i prezentuje wybrane miejsca i ich najbliższe okolice, m.in.: Pasłęk, Słobity, Młynary, Zielonka Pasłęcką, Krasin, Bielica, Rogajny, Gryżyna, Marianka, Krosno…
Wystawa zbudowana jest z 18 plansz w formie roll-upów, wydruku wielkoformatowego, gabloty oryginalną dokumentacją oraz mini aranżacji. Pierwszych (nie wliczając planszy początkowej) 14 plansz dotyczy działań wojennych, w tym np. rozkazów czy notek prasowych. Ostatnie trzy plansze dotyczą radzieckiej komendantury wojennej w Pasłęku i Młynarach oraz wybranych dokumentów czy raportów pierwszych polskich władz. Prezentowane są również oryginalne dokumenty, znajdujące się w Bibliotece Publicznej w Pasłęku, a dotyczące przekazania terenów powiatu przez władze radzieckie (komendantura) przedstawicielom władzy polskiej oraz, m.in. mapa Okręgu Mazurskiego z początku 1946.
W gablotach stałych Izby Historycznej z kolei prezentowane są m.in. dotychczasowe dary (2021 r.) do zbiorów Izby, w tym te zrealizowane dzięki akcji na Zrzutka.pl.
Przy przygotowywaniu ekspozycji skorzystano z materiałów dostępnych w specjalistycznych portalach internetowych Ministerstwa Obrony Federacji Rosyjskiej oraz portalach korzystających czy powiązanych z nimi, materiału z Archiwum Państwowego w Olsztynie, zdjęcia ze zbiorów Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, zdjęcia z archiwum Wiesława Śliwki, zdjęcia ze zbiorów Biblioteki Publicznej w Pasłęku.
Autor wystawy (opracowanie merytoryczne i graficzne): Piotr Adamczyk
Współpraca w opracowaniu graficznym: Antoni Adamczyk
Tłumaczenia: Jadwiga Seroka, Tomasz Rozenbajger, dr Joanna Szkolnicka, Andrzej Pągowski, Piotr Adamczyk